در کتاب هفت پیرنگ اساسی، کریستوفر بوکر تمام داستان‌ها را در هفت پیرنگ اصلی قرار می‌دهد.
او می‌گوید تقریبا هر داستانی که از آغاز تا کنون نوشته شده بر پایه یکی از این هفت پیرنگ است. البته همه ی این هفت پیرنگ مناسب استفاده در داستان کودک نیستند. در این مقاله با آنها آشنا می‌شویم.
1- مقابله با هیولا overcoming monster
در این پیرنگ، شخصیت اصلی یا قهرمان داستان با یک چالش بزرگی مواجه می‌شوند که این چالش معمولا یک هیولا یا جانوری خطرناک است. هدف و وظیفه‌ی قهرمان این است که هیولا را شکست و مردم را نجات بدهد.
کتاب گروفالو نوشته جولیا دونالدسون یک نمونه ی خوب از این پیرنگ است. گروفالو درباره هیولای ترسناکی است که به داشتن «دندان‌های تیز و بزرگ» معروف است.
مثال دیگر در حوزه کودک، کتاب شنل قرمزی و در حوزه بزرگسال کتاب جیمز باند است.
2- از فرش به عرش رسیدن rags to riches
سیندرلا و جوجه اردک زشت دو نمونه از داستانی هستند که بر مبنای پیرنگ «از فرش به عرش رسیدن» نوشته شده. در ابتدای داستان، یک شخصیت معمولی، بدون هیچ قدرت یا توانایی خاصی وجود دارد که با او بدرفتاری می‌شود، یا اینکه از کمبود عزت نفس رنج می‌برد. ولی در انتهای داستان، زندگی‌شان دستخوش تحول شده و از آن پس در آرامش و شادی و ثروت زندگی می‌کنند.
نکته: پیرنگ از فرش به عرش رسیدن به پول ارتباطی ندارد. (مثلا برنده شدن در قرعه کشی بانک و…)
3- طلب یا quest
شخصیت اصلی شما مجبور است که به یک سفر طولانی، دشوار و دردآور برود تا کسی یا چیزی یا حتی دنیا را نجات دهد. در این پیرنگ خطرهای زیادی در مسیر رسیدن به هدف وجود دارد، اما درنهایت قهرمان یا قهرمانان به هدفشان می‌رسند و پیروز می‌شوند. ارباب حلقه‌ها، ادیسه، دور دنیا در 80 روز و مهاجمان صندوق گمشده، واز ادبیات کودکان، کتاب چطوری ستاره بگیریم نوشته الیور جفرز نمونه‌ای از پیرنگ «طلب» هستند.
4- سفر و بازگشت Voyage and return
درست مثل پیرنگ طلب، در پیرنگ سفر و بازگشت قهرمان به یک جهان متفاوت یا ناشناخته سفر می‌کند. بعد از فروکش کردن هیجان اولیه و حسِ شگفتی و تعجب، کاشف به عمل می‌آید که خطر، در گوشه گوشه‌ی این دنیای جدید در کمین است و درنهایت قهرمان باید فرار کند. کتاب کودکِ معروف “می خوایم یه خرس شکار کنیم” اثر مایکل روزن نمونه‌ی خوبی از این پیرنگ است و برای کودکانِ بزرگتر کتاب آلیس در سرزمین عجایب و کتاب نیروی اهریمنی اش اثر فیلیپ پولمن نمونه پیرنگ سفر و بازگشت است.
5- کمدی comedy
رمان‌های کمدی معمولا یک پیرنگ پیچیده و پر از سوءتفاهم دارند. اما در نهایت مشکلات حل می‌شوند و قهرمان به خوبی و خوشی زندگی می‌کند.
کتابهای جین آستین نمونه خوبی از این پیرنگ هستند.
6- تراژدی Tragedy
در پیرنگ تراژدی، شخصیت اصلی که معمولا جایگاه خوبی در اجتماع دارد، یک مشکل درونی شخصیتی در او باعث بروز فاجعه، خرابکاری و مرگ می‌شود.
البته این مدل پیرنگ مناسب داستان کودک نیست و داستان کودک و نوجوان معمولا با پایان خوش همراه است. اما استثناهایی وجود دارد، مثل “الان نه، برنارد” نوشته ی دیوید مک کی که در آن پسر کوچکی که پدر و مادرش به او توجه نمی‌کنند توسط یک هیولا بلعیده می‌شود.
از ادبیات بزرگسال می‌توان اتللو و رومئو و ژولیت را مثال زد.
7- تولد دوباره Rebirth
در این نوع پیرنگ قهرمان داستان خودش را در موقعیتی میابد که توسط یک موجودِ پلید (ضد قهرمان) کنترل می‌شود. آزادی معمولا با ظهور یک شوالیه مانندی بر روی اسبی سفید و یا با قدرت عشق و فداکاری حاصل می‌شود. مثلا داستان سفید برفی.
تولد دوباره همچنین میتواند موضوع برقراری عشق و دوستی بعد از دشمنی و تنفر باشد. به عنوان مثال نگاهی به کتاب دو هیولا اثر دیوید مک کی بیندازید.
بسیاری از داستان‌ها عناصر بیش از یک پیرنگ را در بر دارند. مثلا، سیندرلا هم بر اساس پیرنگ از فرش به عرش رسیدن نوشته شده هم تولد دوباره. گروفالو ترکیبی از سفر و بازگشت و مقابله با هیولاست.
حتما از کتابخانه محل‌تان کتاب قصه‌ی کودک امانت بگیرید و ببینید نویسنده از کدام یک از 7 پیرنگ اصلی در داستانش استفاده کرده است. این تمرینِ جالبی است و کمک می‌کند فرایند خلق اثر را کامل درک کنید و البته ایده‌های خوبی برای نوشتن بدست بیاورید.
منتظر تمرین‌های شما در بخش نظرات این پست هستیم.
منابعی که برای نوشتن ای مقاله استفاده شده:
استوری‌امپایر
جشیرورایترز
کتاب چطور یک داستان کودک بنویسیم و چاپش کنیم اثر اندریا شاویک
